Son yıllarda insan ömrünün uzaması ve bunun sonucunda artan sağlık problemleri ve koruyucu tıbbın önem kazanması, kadınların rutin jinekolojik muayenelerini yaptırmalarını zorunlu kılmaktadır.
Pek çok kadın için jinekolojik muayene ve “o masaya çıkmak” adeta korku verici bir kabus tur. Daha önce yaşanmış kötü tecrübeler ile çevreden duyulan abartılı ve yanlış bilgiler sonucunda oluşmuş haksız ön yargılar nedeniyle kadınlar jinekolojik muayeneden kaçınmaktadırlar.
Unutulmamalıdır ki; zamanında ve rutin olarak yapılan muayeneler, birçok hastalığın erken dönemlerde teşhisini sağlayarak sonradan ortaya çıkabilecek olumsuz durumları alınacak çok basit önlemlerle engelleyebilir.
Muayene ile rahim, rahim ağzı, yumurtalık ve vajina kanserleri çok erken safhada yakalanabilir. Ayrıca rahim ağzı (serviks) bölgesindeki gizli enfeksiyonlar – henüz bir yaraya sebebiyet vermeden- teşhis ve tedavi edilebilir.
Cinsel hayatı başlayan her kadının düzenli olarak, hiçbir şikayeti olmasa bile yılda en az bir kez bir jinekologa gidip muayene olması ve smear testi yaptırması tavsiye edilmektedir.
Her zaman için hastalığın ortaya çıkmasını engellemek hastalığı tedavi etmekten çok daha kolaydır. Gerçekten de uygulanan koruyucu sağlık hizmetleri ile hastalık veya kanser oluşumunu önlemek maddi ve manevi açıdan çok daha kolay ve ucuzdur.
Muayene öncesi her hastamızda “anamnez (öykü) alma” dediğimiz kişinin kendi durumu ile ilgili sorular sorularak bilgiler alınır.
Tıbbi Öykü Alma (Anamnez) sırasında;
Yaş
Meslek
Medeni durum
Kan grubu
Adet kanamalarınızın kaç günde bir olduğu, kaç gün sürdüğü ve kanama miktarının nasıl olduğu
Son adet tarihi (SAT): Son adet kanamanızın başladığı ilk gün
Ara kanamalarının olup olmadığı
Adetler sırasında ağrı olup olmadığı
Vajinadan gelen akıntının olup olmadığı, eğer varsa süresi, miktarı, rengi, kokusu gibi özellikler, kaşıntının varlığı
Genital bölgede herhangi bir ele gelen kitle olup olmadığı
İdrar yaparken yanma, sık idrara çıkma gibi yakınmalarınızın olup olmadığı
Cinsel ilişki sırasında ya da sonrasında ağrı veya kanama olup olmadığı
Vücudunuzda aşırı bir tüylenmenin veya sivilcelenmenin olup olmadığı
En son jinekolojik incelemenin nerede ve ne zaman yapıldığı, bu incelemede herhangi bir tetkikin yapılıp yapılmadığı, eğer yapıldıysa sonuçları, muayene sonrası konulan tanı ve verilen tedavilerin ne olduğu
Hangi kontrasepsiyon (korunma) yöntemini kullandığınız
Önceden tanısı konmuş kronik bir rahatsızlığınızın olup olmadığı
Daha önce geçirdiğiniz operasyonlar (Apandisit, dış gebelik, safra kesesi veya mide ameliyatları gibi..)
Düzenli olarak kullanılan ilaçların olup olmadığı
Muayene olmak için başvurmanızı gerektiren şikayetinizin ne olduğu, ne zaman ve ne şekilde başladığı ve bu yakınma ile ilgili gerekli olabilecek diğer sorular
Gebelik durumu ile ilgili bilgiler (Daha önce hamile kalıp kalmadığınız, eğer hamile kaldıysanız bunların sonuçları (düşük, kürtaj, doğum vb), önceki hamileliklerinizde yaşadığınız sorunlar (kanama, bulantılar, preeklampsi vb), önceki doğumlarınızın şekli (sezaryen, normal doğum) ve tarihi, eğer sezaryen oldu ise bunun nedeni, eğer normal doğum yaptıysanız doğumunuzun nasıl geçtiği gibi sorular sorulur.
Kişilerden ayrıntılı bir öykü alma işleminden sonra jinekolojik muayeneye geçilir. Yapılan jinekolojik muayeneler bakire olan ve olmayan hastalarda değişiklik göstermektedir.
Bakire Hastalardaki Kontroller
Eğer kişi bakire ise yıllık olarak idrara sıkışık haldeyken karından yapılan ultrason incelemeleri (transabdominal ultrasonografi) bize rahim, yumurtalıklar ve rahim komşuluğundaki organlar (adnexler) ile ilgili bilgiler verecektir.
Karından yapılan (transabdominal) ultrasonografiler özellikle rahimde bulunan myomları, yumurtalıklardaki kistleri (over kistleri) açığa çıkarmada son derece önemlidir. Ayrıca özellikle şiddetli adet sancıları (dismenore) şikayeti olan genç kızlardaki gizli çikolata kistleri (endometriomalar) ortaya çıkarılabilir.
Bakire Olmayan Kadınlardaki Kontroller
Cinsel hayatı başlayan kadınlarda yıllık jinekolojik muayeneler, smear testleri ile vajinal ultrason muayeneleri son derece önem taşımaktadır.
Jinekolojik muayeneler hastalarımız açısından her ne kadar çok sevimli gelmese de “jinekolojik muayene masa”sında yapılmalıdır. Çünkü bu masalar bir kadının jinekolojik olarak en rahat ve en iyi değerlendirilebilir pozisyonunu bizlere sağlar. Ayrıca bu muayeneler özenle yapıldığında son derece kolay, ağrısızdır ve yalnızca birkaç dakika alır.
Jinekolojik muayenelerde öncelikle dış genital alan gözle değerlendirilir. Genital siğil (kondülom), kitle, kızarıklık, kist gibi herhangi bir lezyonun olup olmadığına bakılır. Daha sonra kişi ıkındırılarak rahim veya idrar kesesinde herhangi bir sarkma (prolapsus) varlığı araştırılır.
Daha sonra vajina içinin izlenmesine olanak veren “spekulum muayenesine” geçilir. Vajinal muayenelerin vazgeçilmez aleti “spekulum” dur. Kullanılan spekulumlar hastanın doğurganlık durumuna ve vajinanızın genişliğine uygun büyüklükte seçilir.
Spekulum ile vajina duvarları birbirinden ayrılabilir. Bunun için ılık ve kayganlaştırılmış spekulum vajina içersine doğru ilerletilerek vajina duvarları ile vajinal akıntı ve özellikleri izlenir.
Spekulum muayenesi sonrasında vajina tepesindeki “rahim ağzına” ulaşır ve rahim ağzı yani “serviks” değerlendirilir. Servikal erozyon (yara), servikal akıntı bu muayene ile tespit edilebilir. Bu aşamada rutin olarak yılda bir kez yapılması önerilen rahim ağzı bölgesinden “Smear Testi” denilen bir test için sürüntü alınabilir. Tüm bu işlemlerin her aşaması son derede kolay ve ağrısızdır. Bu testteki amaç rahim ağzı kanseri oluşmadan önceki evrelerinde anormal bir durum varlığını araştırmaktır. Çünkü rahim ağzı kanserleri birden ortaya çıkmaz ve yıllar içinde yavaş yavaş ilerleyerek kansere dönüşür.
Spekulum muayenesi sırasında hastanın kendini kasmaması ve rahat bırakması işlemi son derecede kolaylaştırır. Çünkü kendini sıkan bir kadın, aslında spekulmu sıkıp kendi kendinin daha fazla acı hissetmesine neden olacaktır.
Spekulum çıkarıldıktan sonra hastalara “bimanuel muayene (tuşe)” dediğimiz jinekolojik muayeneleri yapılır. Bu muayene iki elle yapılır; birinci el hastanın kasık bölgesinde yukarıdan rahimi fikslerken, ikinci el vajina içinde rahim, yumurtalıklar ve tüpleri muayene eder..
Daha sonra trans vajinal (vajina içi) ultrasonografi muayenelerine geçilir.
Jinekolojik ultrasonografi ile özellikle de rahimin yapısı, pozisyonu, büyüklüğü, rahimden kaynaklanmış tümörler ve myomlar, rahim iç zarı (endometrium) ve her iki yumurtalığın yapısı, yumurtalık kist ve tümörleri ayrıntılı bir şekilde değerlendirilir.
Vaginal yolla yapılan ultrasondur. Halk arasında “alttan ultrason” olarak bilinmektedir. Bu yöntemle iç organlar çok daha net bir şekilde izlenir.Son yıllarda ultrasonografi teknolojilerinin gelişmesi ile vajina içine giren prob kısımları oldukça küçülmüş, görüş açısı ve görüntü kalitesi artmıştır. Bu nedenle trans vajinal ultrasonografi incelemeleri son derece rahat, ağrısız ve kolay bir işlem haline gelmiştir.
Ayrıca, trans vajinal ultrasonografi için karından yapılan ultrasonografiler gibi kişinin idrara sıkışık olması da gerekmemektedir. Hatta kişinin öncesinde mesanesini boşaltması (yani idrarını yapması) görüntü için daha da fayda sağlamaktadır.
Jinekolojik muayenenizin ve smear testinizin hatalı sonuçlara yol açmaması için;
Muayenenin 2 gün öncesinden itibaren vajina içine kayganlaştırıcı, jel veya fitil uygulamayınız, vajina içini yıkamayınız. Adet kanaması bittikten sonra smear testi için başvurunuz, bu dönemde smear testi de yaptırmayınız.
Muayene olurken kendinizi öncelikle rahatlatın, sakinleştirin ve gevşeyin